Θυρεοειδής και Ψυχικές Διαταραχές

Ο θυρεοειδής αδένας αποτελεί έναν ενδοκρινή αδένα με σχήμα πεταλούδας που εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του λαιμού. Ο θυρεοειδής παράγει και εκκρίνει στο αίμα τις θυρεοειδικές ορμόνες Τ3 και Τ4, οι οποίες ελέγχουν πολλές λειτουργίες του οργανισμού και μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ψυχική κατάσταση. Ως αποτέλεσμα μιας αλλαγής στην βασική ψυχολογική διάθεση, αλλάζει επίσης και η συμπεριφορά, έτσι ώστε οι διαταραχές στην ισορροπία των θυρεοειδικών ορμονών να μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλαγές του χαρακτήρα. Εάν διαταραχθεί η ψυχική ισορροπία, αυτό επηρεάζει επίσης και την σωματική ευεξία του ασθενούς.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες δρουν σαν «προμηθευτές ενέργειας» για διάφορες δομές του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Στην περίπτωση, λοιπόν, ενός υπερδραστήριου θυρεοειδούς αδένα (υπερθυρεοειδισμός) πολλές εγκεφαλικές διεργασίες τρέχουν υπερβολικά, δηλαδή πολύ γρήγορα και πολύ έντονα.

Στο αντίθετο φάσμα, ο υποθυρεοειδισμός συνοδεύεται από νοητική και φυσική επιβράδυνση.

Υπερθυρεοειδισμός και Ψυχολογικά Συμπτώματα

Ο υπερθυρεοειδισμός (υπερδραστήριος θυρεοειδής – υπερβολική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών) μπορεί να οφείλεται σε διάφορες καταστάσεις, με τις συχνότερες αυτών να είναι:

• Η νόσος graves (το συχνότερο αίτιο)
• Το τοξικό αδένωμα
• Η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη

Ανεξαρτήτως της αιτίας, ο υπερθυρεοειδισμός θα εκδηλωθεί με:

• Ανησυχία
• Νευρικότητα ή άγχος
• Ανυπομονησία, ευερεθιστότητα
• Εκρήξεις θυμού
• Συναισθηματική αστάθεια
• Δυσκολίες στον ύπνο λόγω υπερέντασης
• Ταχυπαλμίες ή αρρυθμίες

Τα άτομα με υπερθυρεοειδισμό εμφανίζουν συχνά νευρικότητα και ταραχή, γιατί το εσωτερικό τους ρολόι χτυπάει πιο γρήγορα, ενώ όλα γύρω τους τους φαίνεται να κυλάνε πολύ αργά. Ο φαινομενικά αργός ρυθμός των γύρω τους, τους κάνει να χάνουν την υπομονή τους. Επιπρόσθετα, τη νύχτα δυσκολεύονται να κοιμηθούν, ενώ την ημέρα είναι εκνευρισμένοι και ευερέθιστοι.

Συχνά οι πιο ασήμαντες αφορμές οδηγούν σε εκρήξεις θυμού και σε καυγάδες. Οι οικείοι του ασθενούς με υπερθυρεοειδισμό βιώνουν αυτές τις ψυχικές μεταπτώσεις και την αλλαγή της προσωπικότητας του, ως πολύ κουραστικές και αγχωτικές, χωρίς να γνωρίζουν ότι πίσω από αυτά τα συμπτώματα κρύβεται μια οργανική/ορμονική αιτία. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως όλα τα προαναφερθέντα συμπτώματα και διαταραχές εκδηλώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό στα άτομα που πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό που προκαλείται από τη νόσο graves, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες αιτίες υπερθυρεοειδισμού.

Ψυχολογικά Συμπτώματα Υποθυρεοειδισμού

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί, επίσης, να επιδράσει αρνητικά στην ψυχική ισορροπία του ατόμου, προκαλώντας:

• Κόπωση
• Δυσκολία στην συγκέντρωση
• Κατάθλιψη
• Αύξηση του σωματικού βάρους,
• Επιβράδυνση των καρδιακών παλμών,
• Επιβράδυνση των αντανακλαστικών
• Μειωμένη σεξουαλική διάθεση

Πολλά από τα παραπάνω συμπτώματα είναι κοινά με την συμπτωματολογία της κατάθλιψης. Συχνά μια ασθένεια του θυρεοειδούς, εξελίσσεται με τόσο αργούς ρυθμούς, που είναι δύσκολο για τον ίδιο τον ασθενή να εντοπίσει τις σωματικές και ψυχικές αλλαγές. Ταυτόχρονα, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο διάγνωσης μιας ψυχικής διαταραχής, π.χ. κατάθλιψη, η οποία όμως μπορεί να μην ανταποκρίνεται σε αντικαταθλιπτική αγωγή. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια ένδειξη ότι δεν πρόκειται για μια ψυχική διαταραχή αλλά για μια δευτερογενή κατάθλιψη με οργανικά αίτια, όπως οι παθήσεις του θυρεοειδούς. Εκτός αυτού, κάποιες ασθένειες του θυρεοειδούς εμφανίζονται κυρίως σε γυναίκες κοντά στην εμμηνόπαυση (π.χ. Θυρεοειδίτιδα Hashimoto) και προκαλούν συμπτώματα, όπως πχ. ψυχικές μεταπτώσεις, έντονη εφίδρωση ή τριχόπτωση, τα οποία εύκολα μπορεί να αποδοθούν στην ορμονική αυτή αλλαγή και όχι στον θυρεοειδή.

Συνήθως, μετά από τη διάγνωση και την επιτυχή θεραπευτική αγωγή, τα ψυχικά συμπτώματα μειώνονται σημαντικά και η ψυχική ισορροπία επανέρχεται μετά από μερικές εβδομάδες.

Αυτή είναι και μία σημαντική πτυχή στην ψυχοδιαγνωστική διαδικασία: το να εξακριβώσει δηλαδή ο ψυχοθεραπευτής, εάν οι ψυχικές μεταπτώσεις ή τα συμπτώματα κατάθλιψης, συνδέονται με συμβάντα, δυσκολίες ή απώλειες τις οποίες δεν μπορεί να διαχειριστεί ο ασθενής ή εάν παραπέμπουν σε ορμονικές διαταραχές. Στην περίπτωση, ωστόσο, που ακόμη και μετά από θεραπευτική αγωγή και ρύθμιση του θυρεοειδούς, ενώ βελτιώνονται τα σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδίες, προβλήματα ύπνου κλπ.), τα ψυχικά συμπτώματα (συμπτώματα αγχώδους διαταραχής ή κατάθλιψης) επιμένουν, τότε πρόκειται πιθανότατα για μια συναισθηματική διαταραχή που προϋπήρχε ή συνυπάρχει, οπότε και είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί με ψυχοθεραπεία.

Από την άλλη πλευρά, είναι σκόπιμο, στο ξεκίνημα μιας ψυχοθεραπείας λόγω κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής, να γίνει διαγνωστικός έλεγχος του θυρεοειδούς, για να αποκλειστεί η οργανική αιτία της ψυχικής διαταραχής. Εκτός από τον υποθυρεοειδισμό ή τον υπερθυρεοειδισμό, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που ενισχύουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως η έλλειψη βιταμίνης Β12. Επίσης οι χαμηλές τιμές σιδήρου στο αίμα μπορούν να προκαλέσουν χρόνια κόπωση, που είναι ένα κοινό σύμπτωμα τόσο στην κατάθλιψη, όσο και στον υποθυρεοειδισμό.

Στις περιπτώσεις που ο ασθενής έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ή έχει λάβει ραδιενεργό ιώδιο λόγω του θυρεοειδούς, δεν είναι σπάνιο να εξελίσσεται κατόπιν και μια αγχώδης διαταραχή ή ένα επεισόδιο κατάθλιψης. Αυτή είναι μια συνήθης αντίδραση του ατόμου μετά από την επέμβαση ή με την διάγνωση μίας χρόνιας νόσου.

Συμπερασματικά, πέραν της θεραπευτικής αντιμετώπισης των σωματικών καταστάσεων και ασθενειών, η ψυχοθεραπεία μπορεί να στηρίξει τους ασθενείς στην διαχείριση του άγχους, των φόβων, των δυνατών συναισθημάτων που τους κατακλύζουν, συνεισφέροντας έτσι σημαντικά στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.